Problemy ze zgryzem dotyczą oczywiście zarówno dzieci jak i nastolatków czy seniorów; niewątpliwie jednak szybkość i skuteczność działania w przypadku najmłodszych pozwala na osiągnięcie szczególnych efektów. Trzeba jednak precyzyjnie ustalić:

• co jest przyczyną nieprawidłowego zgryzu?
• jakie leczenie ortodontyczne może go skorygować?
• jaki czasookres pracy nad zgryzem przyjąć?

Wady zgryzu pogłębiają się z czasem

Kluczową kwestią – patrząc na to z perspektywy ortodonty – jest uświadomienie pacjenta, iż wady zgryzu mogą pogarszać się z czasem z powodu kilku czynników. Jednym z najważniejszych czynników jest wzrost i rozwój. Wraz ze wzrostem i zmianami w budowie twarzy dziecka zmienia się pozycja zębów i szczęk. Może to prowadzić do dalszego nieprawidłowego ułożenia i pogorszenia wady zgryzu.

Innym czynnikiem, który może pogorszyć wadę zgryzu są nawyki, takie jak ssanie kciuka lub oddychanie przez usta. Nawyki te mogą wpływać na położenie zębów i szczęk i prowadzić do dalszego nieprawidłowego ustawienia zębów. Tymczasem – warto położyć na to nacisk w rozmowie z pacjentem – rodzice mają skłonność do bagatelizacji problemu. Warto korzystać z możliwości, jakie mają prywatne pakiety stomatologiczne i regularnie analizować stan uzębienia. 

Tymczasem ignorowane wady zgryzu mogą również prowadzić do innych problemów stomatologicznych, takich jak próchnica, choroby dziąseł, a nawet zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego. Potwierdzają to wyniki polskich badań – wynika z nich, że aż 90% dzieci ma wady zgryzu. Według danych Polskiego Towarzystwa Ortodontycznego z 2019 roku, najczęściej występującą wadą zgryzu było przodozgryz (35% badanych dzieci), następnie zgryz otwarty (23%) oraz tyłozgryz (12%). Nieco inne wyniki przytacza Dentysta.pl niemniej są zbieżne z ogólnym opisem sytuacji: przodozgryz jest najczęściej występującą wadą zgryzu w Polsce. Według tego badania, przodozgryz dotyczył aż 47% dzieci, które skorzystały z konsultacji ortodontycznej. Drugą najczęstszą wadą zgryzu była zgryz otwarty, występujący u 17% dzieci, a trzecią - tyłozgryz, występujący u 10% badanych. Szokować za to może wręcz analiza naukowców z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Przeprowadzili badania na grupie 207 dzieci w wieku 8-12 lat i stwierdzili, że aż 93% - to nie błąd! - badanych dzieci miało co najmniej jedną wadę zgryzu, przy czym najczęściej występowały przodozgryz (47,8%) i tyłozgryz (26,1%).

Próchnica u dziecka a leczenie zgryzu – połączenie niemożliwe?

Jeśli higiena jamy szczękowej nie była odpowiednia, możliwa jest próchnica uzębienia – czy w takiej sytuacji można połączyć ogień z wodą, czyli stomatologię wraz ortodoncją? Odpowiedź jest prosta: tak. W rzeczywistości, leczenie ortodontyczne może pomóc zapobiec dalszej próchnicy i przywrócić prawidłowe ułożenie zębów.

Podczas leczenia ortodontycznego aparat lub nakładka typu clear aligner wywiera nacisk na zęby i szczęki, aby przesunąć je do właściwej pozycji. Nacisk ten może pomóc skorygować takie problemy, jak nadmierne stłoczenie zębów, nadgryz, podgryz i zgryz krzyżowy.

Ważne jednak, by zająć się próchnicą lub ubytkami przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego, aby zapewnić najlepszy możliwy efekt w krótkim czasie. Tu warto położyć nacisk na ścisłą współpracę specjalistów: lekarz ortodonta może koordynować działania wraz z dentystą dziecka.

Prawidłowy dobór aparatu ortodontycznego

Proces leczenia sprowadza się do wykorzystywania możliwości, jakie daje aparat ortodontyczny. Stosowanie go – ale regularne! - to wszechstronna metoda leczenia, która może skorygować wiele różnych problemów ze zgryzem. To m.in.:

• Przepełnienia występujące, kiedy w jamie ustnej nie ma wystarczająco dużo miejsca dla wszystkich zębów. Aparat ortodontyczny może pomóc w stworzeniu odpowiedniego miejsca poprzez przesunięcie zębów do właściwej pozycji.
• Nadgryzienie powstające gdy górne przednie zęby zachodzą zbyt mocno na dolne przednie zęby. Tego rodzaju nadgryz może zostać zredukowany ponieważ aparat ortodontyczny przesuwa górne zęby do tyłu, a dolne do przodu.
• Zgryz krzyżowy, czyli sytuacja, w której niektóre górne zęby zagryzają się wewnątrz dolnych zębów. Aparat ortodontyczny wpływa wtedy na właściwe ustawienie zębów.

W sytuacji, gdy wady zgryzu są częstym problemem u osób poniżej 18 roku życia, należy zwrócić uwagę na perspektywę pogarszania się tego stanu wraz z czasem – oczywiście jeśli nie dochodzi do leczenia.

Wsparcie ortodontyczne przy wykorzystaniu aparatów cza alignerów , może pomóc skorygować różne problemy ze zgryzem i zapobiec dalszym komplikacjom, takim jak próchnica i choroby dziąseł. Ważne jest, aby zająć się wadami zgryzu możliwie jak najwcześniej.